کاملیا سیننسیس یا همان چای
با نام علمی Camellia sinensis گیاهی می باشد که اولین بار در کشور چین ،که در شرق قاره آسیا قرار دارد. حدود ۵ هزار سال پیش شناسایی شده و از برگ های کشیده آن ،چای که یک نوشیدنی محبوب،مفید،داغ و عطر آمیز است به عمل می آید. که به مرور زمان گیاه شناسان با بررسی این گیاه،خواص آن را کشف کردند.
کاملیا سیننسیس در تمام فصول سال سبز بوده و با گذشت زمان تبدیل به درختچه شده و گل هایی به رنگ سفید می‌دهد .
انواع چایی های شمال
چای سرگل
چای سرگل با نام هایی همچون دو برگ،سه برگ ،زرین و تک غنچه هم شناخته میشود.که از چیدن برگ های تر و تازه و جوان که معمولا در فصل بهار و در باغ های چای شمال کشور می رویند، به دست می آید.
طعم و کیفیت این چای در هر فصل برداشتی(بهار،تابستان،پاییز) متفاوت می باشد.
این چای برای دم کشیدن به زمان کمتری نسبت به سایر چای ها،نیاز دارد و در مدت ۱۰ دقیقه دم می کشد. چای سرگل بعد از دم کشیدن شفاف بوده و به دلیل دارا بودن طعم و عطر و کیفیت و ماندگاری زیاد از انواع دیگر چای محبوب تر است.
خواص چای سرگل
- کمک به لاغری
- پیشگیری از سرطان
- بهبود بهداشت دهان و دندان
- جلوگیری از پیری زودرس پوست
- افزایش انرژی بدن و کاهش خستگی
- بهبود سلامت دستگاه گوارش
- کاهش ابتلا به دیابت
چای ممتاز
چای ممتاز از برگ های سبز تر و ضخیم تر از چای سرگل، که در پایین بوته چای قرار دارد ،به دست می آید.
رنگ چای ممتاز کمی شفاف تر از چای سر گل است .این چای در مقایسه با چای سرگل تلخی کمتر و طعم ملایم تری را دارا می باشد.
قیمت چای ممتاز کمتر از چای سرگل است.
خواص چای ممتاز
- افزایش شادابی
- از بین بردن خستگی
- بهبود بیماری تنگی نفس
- پیشگیری از بیماری های قلبی و عروقی
- تنظیم فرآیند گردش خون در مغز
- جلوگیری از پوسیدگی دندان
- پیشگیری از مبتلا شدن به التهاب مثانه، اسهال و ذات الریه
- ضد سرطان
چای قلم
چای قلم از بقیه چای های موجود در بازار درشت تر است.دلیل درشت بودن چای قلم این است که ،از برگ های پایینی بوته چای با ساقه در فصل بهار چیده میشود.این چای بعد دم کردن،رنگی قرمز پیدا می‌کند و دیر دم است.به دلیل درشت بودن این چای،به دو دسته تقسیم میشود:
قلم درشت
قلم متوسط
نسبت به چای ممتاز و سرگل دارای کافئین کمتری است.و همچنین از نظر رنگ و طعم نیز از سایر چای ها مطلوب و ملایم تر می‌باشد.چای قلم به خوش رنگی معروف است.
خواص چای قلم
- بهبود گوارش
- کاهش استرس
- افزایش سلامت استخوان ها
- افزایش انرژی
چای شکسته
برای تهیه چای شکسته باید تمام برگ های بوته،چیده شود.باید توجه داشت که برای چای شکسته،ساقه بوته چای باید جدا شود. بعد جدا شدن برگ ها را خرد می‌کنند ؛که همین خرد شدن موجب میشود تا چای زودتر دم بکشد.برگ های چای شکسته در دو فصل بهار و تابستان چیده میشود.برگ چای شکسته شده که در فصل بهار چیده شده ؛طعم و عطر بهتری نسبت به برگی که در تابستان چیده شده ،دارد. از نظر ظاهری این چای دارای برگ های خشک شده ریز و درشت است.
قیمت چای شکسته در مقایسه با چای های عنوان شده به صرفه تر می باشد.
- کاهش التهاب
- کاهش وزن
- پیشگیری از بروز سرطان
چای باروتی
نام های دیگر چای باروتی،چای کله مورچه یا سی تی سی است.همچنین چای باروتی به مروارید چای نیز شهرت دارد.این چای بعد پشت سر گذاشتن مراحلی به گلوله های سیاه رنگ و ریز تبدیل میشود.به همین علت این چای،به کله مورچه شهرت دارد. چای باروتی به وسیله دستگاه تولید میشود.هر چقدر اندازه گلوله های چای بزرگ تر باشد به این معنی است که چای از کیفیت کمتری برخوردار است.در صورتی که گلوله های کوچک نشان دهنده کیفیت بالا تر می باشد.
- ضد پیری
- ضد اکسید شدن
- ضد باکتری
- ضد سرطان
- بهبود عروق خونی رگ ها
- افزایش سوخت و ساز بدن
- بهبود قلب و عروق
- کاهش وزن
- هضم آسان غذا
- کنترل فشار خون
- منبع فیبر
- بهبود ایمنی بدن
آب و هوا و مناطق مناسب برای رشد گیاه چای
مناطق گرمسیری مخصوص این گیاه همیشه سبز بوده، اما گیاه چای در آب و هوای مرطوب و گرم نیز می روید.
کاملیا سیننسیس گیاه چای، را می توان از ۲ متر پایین تر از سطح دریاهای آزاد جهان تا ارتفاع ۲۰۰۰ متری از سطح دریا کشت نمود.در کشور ما ایران تا ارتفاع ۵۰۰ متری هم این گیاه کشت میشود.
بارندگی ۲۰۰۰ تا ۳۰۰۰ میلی متر در طول سال برای این گیاه ارزشمند ایده ال می باشد. اما با مقدار ۱۰۰۰ تا ۱۵۰۰ میلی متر بارندگی سالیانه هم انتظار می‌رود محصولی خوبی بتوان برداشت کرد .
رطوبت نسبی حداقل ۴۵ درصد موجب میشود این گیاه از رشد خوبی برخوردار باشد؛ اما رطوبت زیاد در خاک برای آن ضرر دارد و باعث پوسیدگی ریشه ها و در نهایت از بین رفتن گیاه میشود.
همین دلیل باعث میشود که اراضی سنگین و باتلاقی برای کاشت گیاه چای مطلوب نباشد.
چای به دست آمده در مزارع دارای شیب و کوهستانی طعم و عطر و کیفیت بیشتری نسبت به چای به دست آمده در مزارع کم ارتفاع و دشتی دارد ؛اما از نظر کمیت ،مقدار چای تولید شده در مزارع شیب دار و کوهستانی کمتر از مزارع دشتی می باشد.
حداقل تابش روزانه نور خورشید به بوته های چای باید ۱۱ ساعت باشد که در غیر این صورت به دلیل افزایش هورمون های بازدارنده رشد، برگ جدیدی در گیاه رشد نخواهد.در صورت مناسب بودن درجه حرارت محیط هر ۴ الی ۵ روز یک برگ به برگ های در حال رشد افزوده شود.
خاک مناسب پرورش گیاه چای
گیاه چای نیاز زیادی به عنصر های آلومینیم و منیزم داشته و در خاک های اسیدی می‌تواند رشد بهتری نسبت به سایر خاک ها داشته باشد . چای خاک های سبک و دارای مواد آلی را ترجیح داده و به رطوبت خاک نیاز بسیاری دارد ؛ در عین حال نفوذ پذیری خاک و زهکشی مناسب از اهمیت بالایی برخور دار است.
چای گیاهی همیشگی و علاقمند به اسید موجود در خاک می باشد و در
۴/۵-۵/۵PH بهتر رشد خواهد کرد؛اگر میزان PH کمتر یا بیشتر از مقدار گفته شده باشد باید با وسایل و ابزار مناسب PH خاک تنظیم و به ۴/۵-۵/۵ برسد.
عنصر های ضروری برای رشد گیاه چای
فسفر، ازت و پتاسیم از عنصر های غذایی اصلی برای بوته چای هستند و از عنصر های منیزیم،کلسیم و گوگرد میتوان به عنوان عناصر ثانویه اشاره کرد.
آبیاری گیاه چای
با توجه به کمبود آب، آب مفید ذخیره شده در خاک و همچنین میزان تبخیر آبیاری گیاه چای متفاوت خواهد بود. آبیاری به گیاه چای کمک می‌کند تا بعد از پشت سر گذاشتن یک دوره سرد تولید برگ را نظم دهد و موجب میشود تا نرخ تلفات بعد برداشت کاهش پیدا کند.
گیاه چای به دو روش دیم و آبیاری بارانی کشت میشود؛که بالغ بر ۹۶ درصد باغ های چای دیمی و ۴ درصد آنها به صورت آبیاری بارانی وجود دارند .
شاید در اینجا برای شما سوال پیش بیاید که آبیاری بارانی چگونه است ؟ این سیستم آبیاری از طریق مجموعه ای از لوله ها و با استفاده از موتور پمپ ،جریان آب مورد نیاز را عبور می‌دهند و سپس از خروجی هایی که روی این مجموعه قرار دارند و آب پاش نامیده می‌شوند به مانند قطره های ریز و یکنواخت باران خارج شده و روی زمین می افتد.
مزایای آبیاری بارانی
-باعث افزایش تولید محصول میشود.
-در مصرف آب صرفه جویی می شود .
-هنگام آبیاری بوته ها میتوان کود های شیمیایی را در آب ترکیب کرد و در اختیار بوته قرار داد.
-میزان رطوبت اطراف بوته ها را افزایش می‌دهد .
-آسان و راحت بودن استفاده از آن برای کشاورزان
-تعدیل دما در اطراف بوته ها و جلوگیری از سوختن برگ ها در ماه های گرم سال مانند تیر و مرداد
– با افزایش رطوبت در دور و بر بوته های چای ،باعث لطیف شدن برگ های گیاه و همچنین بهبود و ترفی کیفیت چای میشود.
-کمک به جوانه زدن بذر
– زمان شکل گرفتن غنچه و جوانه را به تعویق می اندازد.
-آبپاشی روی گیاهان برای در امان ماندن آنها از سرما
-در تمام نقطه های مزرعه آب را به طور یکسان و یکنواخت پخش می‌کند.
-امکان استفاده از زمین های دارای شیب
-در بیشتر خاک ها امکان آبیاری وجود دارد .
-برای مسیری که آب در آن انتقال داده میشود ،زمین کمتری باطل میشود.
-با این روش میتوان در اغلب شرایط آب و هوایی میتوان مزارع را آبیاری کرد .
-خاک به راحتی تهیه می شود.
-در مزارع کم عمق نیز امکان آبیاری وجود دارد.
-نیروی کارگری هزینه کمتری نسبت به روش‌های آبیاری سطحی دارد .
معایب آبیاری بارانی
-سم های قارچ کش و افت کش را از روی برگ ها از بین میبرد.
– برای سرمایه گذاری اولیه ،هزینه نسبتا زیادی میخواهد.
-روش آبیاری بارانی می‌تواند موجب شود تا بیماری های باکتریایی و قارچی گسترش پیدا کند.
– در منطقه هایی که آنجا باد شدید است،موجب ضایعات آب میشود.
-در سرمازدگی که به وسیله باد های سرد جبهه ای به وجود آمده اند می تواند موجب افزایش خسارت شود.
تراکم بوته
کاشت بوته با تراکم کمتر موجب میشود تا محصول در هر تک بوته افرایش یابد؛و در مقابل، افزایش تراکم،موجب کاهش محصول در هر تک بوته می شود.
تراکم بیشتر بوته چای در هکتار مزرعه چای ،تولید بیشتری نسبت به تراکم کمتر را دارا است.
نخستین کاشت چای در کشور های هندوستان و اندونزی در هر هکتار با تعداد ۳۰۰۰ گیاه و به شکل ردیفی صورت گرفت.امروزه تراکم کشت دچار تغییر شده و تعداد چای کمتر از ۷۵۰۰ بوته در هر هکتار، کاشتی غیر اقتصادی به شمار می رود.متداول ترین نوع تراکم، از ۱۰۰۰۰ تا ۱۵۰۰۰ گیاه در هر هکتار دارای تغییر است.
کاشت چای
خاکی که گیاه چای در آن کاشته میشود باید بیش از یک متر عمق داشته باشد چرا که این گیاه دارای ریشه هایی است که طول آن تا دو متر نیز می‌رسد.
زمانی میتوان گیاه چای را از جایی به جای دیگر انتقال داد که چای ارتفاعی حدود بیست سانتی متر داشته باشد.
طول درختچه چای در طی سه تا چهار سال به حدود بیش از یک متر می‌رسد و مقاوم میشود.
زمان برداشت چای چهار تا پنج سال بعد از کاشت گیاه چای است که تا آن زمان می بایست شاخه های آن با ابزار مناسب هرس داده شوند.با هرس کردن گیاه چای، ارتفاع این گیاه را در یک متر و بیست سانتی متر تا یک متر و نیم سانتی متر نگه میدارند .
روش های تکثیر گیاه چای
گیاه چای را نیز میتوان همانند اکثر گیاهان دیگر به روش های مختلفی از جمله قلمه زدن،پیوند زدن،کاشت بذر و خوابانیدن شاخه تکثیر کرد.
به کاشت بذر تکثیر جنسی و به قلمه زدن ،پیوند زدن و خوابانیدن شاخه، تکثیر غیر جنسی میگویند.
برگزیدن نوع مرغوب چای برای تکثیر این گیاه همیشه سبز، امری است که باید مورد توجه قرار گیرد؛چرا که انتخاب نوع مرغوب چای در کیفیت و کمیت محصول تاثیر زیادی دارد .
برای انتخاب بوته ای که قرار است تکثیر داده شود بهتر است از بوته مادر که دارای محصول بیشتری بوده و سنش بین ۱۵ تا ۳۰ سال است استفاده شود و از انتخاب بوته های مسن و جوان اجتناب شود.
قلمه زدن بوته چای
با روش قلمه زنی تقریبا میتوان همه ویژگی های بوته مادر را به نسل بعدی منتقل کرد.برای قلمه زنی باید بوته ای را انتخاب کرد که قوی،هرس شده،سالم و برگ چینی نشده باشد.از بوته انتخاب شده میتوان تعداد زیادی قلمه به دست آورد البته در صورتی که قلمه گیری به روش درست و اصولی انجام شده باشد.قلمه ها را باید در بستری که از دو ماه پیش از قلمه گیری مهیا شده و دارای سایبان هم هست تا قلمه را از گرما و نور شدید خورشید در امان نگه دارد ؛کاشت.مطلوب است قلمه ها را در فاصله های مشخص از هم و بین و روی ردیف کاشت.فاصله بوته ها را میتوان در اندازه ای به حدود ۱۵x۱۵ سانتی متر در نظر گرفت.
در فصول سرد و بارانی سال به دلیل انتشار آفات و بیماری ها نباید عمل قلمه زنی صورت گیرد.در مقابل در فصل های گرم سال به خصوص در ماه های تیر و مرداد که رشد شاخه ها بیش از حد بوده، می‌تواند برای قلمه گیری بسیار مناسب باشد؛ و ریشه آن به سرعت رشد می کند.
بوته ای که از شاخه هایش قلمه گیری می‌کنند نباید زیادی جوان باشد ،از نظر ذخیره مواد غذایی کامل ،دارای صفات خوب وایده ال بوده و برگ چینی و چوبی نشده باشد .
قلمه ای که یک جوانه جانبی و یک برگ بالغ و مواد غذایی کافی را دارا باشد می‌تواند بهترین نوع قلمه باشد.در زمان قلمه گیری باید به برشی که در بالای جوانه میزنیم دقت کنیم جوری که به جوانه آسیبی نرسد؛ و قلمه چای از شاخه ای به طول ۴ سانتی متر گرفته شود.احتمال خشک شدن قلمه ها زمانی زیاد میشود که بخش باقی مانده قلمه ها در بالای جوانه ها زیاد باشد.برای کشت چای با روش قلمه زنی باید به تامین آب مورد نیاز و استفاده از خاک مناسب توجه کرد.
قلمه گیری در ایران در دو مرحله انجام میگیرد ؛مرحله اول از نیمه اول تیر شروع و تا اواسط مرداد ادامه پیدا می‌کند.و مرحله دوم در پاییز و مهر صورت میگیرد .
پیوند زدن بوته چای
در پیوند زدن قسمت بالایی گیاه را پیوندک و قسمت پایینی گیاه را پایه یا ریشه می گویند.پیوند زدن عملی است که در آن قسمت هایی از گیاه به هم بسته می‌شوند؛به مرور با هم یکی شده و به رشد خود ادامه می دهند.در تکثیر چای روش قلمه زدن زمان بر می باشد؛ از این رو میتوان بوته های بارده را در مزارع و باغ های چای با عمل پیوند زدن به بوته های مادر که میتوان از آنها قلمه تهیه کرد،تبدیل کرد.
برخی از بوته ها با داشتن اکثر خوبی ها و حسن ها، قلمه هایش ریشه تولید نکرده و قلمه گیری از آنها مناسب نمی باشد ، در این صورت با کاشتن بذر میتوان اقدام به تولید نهال کرد و بر روی آن نهال بوته ای که میخواهیم را پیوند کرد. پایه ها را می توان به دو قسمت تقسیم کرد:
پایه های بذری
این پایه ها از راه کاشتن بذر به دست آمده و در سنینی ک مناسب پیوند زدن هستند،عمل پیوند بر روی آنها صورت میگیرد.پایه های بذری دارای فایده ها و ضرر هایی است.
-فایده ها:ریشه های زیادی تولید می‌کند که در رشد و تغذیه گیاه ثاتیر زیادی دارد.همچنین پایه ها اقتصادی و دارای تعداد بسیار می باشد.
-ضررها:موجب تغییر در وراثت گیاه میشود و این تغییرات زمانی بسیار به چشم می آیند که بذر ها از منابع گوناگون برگزیده باشد.
پایه های کلونی
پایه های کلونی از طریق قلمه زدن و خوابانیدن شاخه یا همان تکثیر غیر جنسی افزایش پیدا می‌کند.هر یک از این پایه ها با سایر بوته های هم گروه خود از نظر وراثتی دارای تشابه بوده؛همه آنها از نظر ویژگی های رویشی در یک محیط ویژه یکسان هستند. از نظر تولید بوته های یکسان و یکدست، حفظ تعدادی از مشخصات بوته مثل سطح برگ چینی، رشد و نمو ،مقاومت در برابر آفات و بیماری مورد توجه قرار میگیرد. احتمال ریشه دار شدن پیوندکی که محل پیوندش روی پایه در مجاورت و نزدیکی خاک قرار دارد،زیاد است.بنابراین باید از کشت عمیق بوته ها بعد از پیوند زدن پرهیز کرد تا از اثرات پایه حفظ و نگهداری شود.
کاشتن بذر چای
کشت بذر از قدیمی ترین و معمولی ترین راه های تکثیر گیاه چای است .
ازدیاد جنسی نهال با کاشتن بذر صورت میگیرد.چایکاران بوته های مناسب را در مزارع انتخاب می‌کنند و از هرس و برگ چینی آنها اجتناب می‌کنند میوه چای به رنگ قهوه ای و کپسولی مانند است و سه حجره دارد که در هریک از آنها یک تا سه بذر وجود دارد.بذر های چای بعد از اینکه کاملا رسیده شدند خود به خود روی زمین میریزند و نباید آنها را از روی بوته ها چید. بذرهایی که زودتر از بوته ها ریخته می شوند دیرتر جوانه می زنند. در بذر های گرد اوری شده بذر های ریز را از بذر های درشت جدا می‌کنند چرا که بذر های ریز قدرت جوانه زدن کمتری دارند .
با الک کردن بذر ها آنها به سه دسته :درشت،متوسط و ریز تقسیم می‌شوند .اندازه بذر به آب و هوا ،کود و … بستگی دارد . خاصیت جوانه زنی بذر های درشت سریع تر بوده و نهال های بهتر و قوی تری تولید می‌کنند .در این زمان بذر ها را جمع آوری کرده و برای کاشت ، بعد ۱۰ تا ۳۰ روز در خزانه آماده ،مورد استفاده قرار میگیرد . اغلب یک محل ناصاف روی پوسته بذر که به چشمک بذر معروف است وجود دارد که محل ریشه بوده و هنگام کاشت باید به طرف پایین باشد .حداکثر ۴ تا ۵ سانتی متر ،عمق کاشت بذر، در خزانه است.
آبیاری کردن بذر و از بین بردن علف های هرز کمک به سزایی به رشد و نمو گیاهچه می‌کند. هم چنین باید توجه داشت که خاکی که بذر در آن کاشته شده در چند ماه اول خشک نشود و در صورت نیاز آبیاری شود و با سایبان هایی چون سرخس و چتایی نهال های تازه سبز شده جوان را از تابش آفتاب حفظ کرد .
همزمان با بیرون آمدن بذر های گیاه شده کوچک از خاک و محکم شدن آنها در خاک خزانه ،اولین وجین دستی صورت میگیرد .در خزانه فاصله خطوط کاشت حدود ۱۵ سانتی متر فاصله بذرها روی هر خط ۵ تا ۷ سانتی متر است.از خاک رس یا خاکستر زغال یا مخلوط خاکستر زغال و خاک رس میتوان برای نگهداری بذر ها تا زمان فرا رسیدن کاشت بهره برد .زمان جمع اوری بذر های چای فصل پاییز می‌باشد .
بذر چای نباید بعد اسفند و قبل مهر کاشته شود؛ماه های آذر تا اسفند بهترین زمان برای کاشت بذر چای در استان های چای خیز شمال کشور است.بذر مانیپوری با اندازه ۱۰ تا ۱۱ میلی متر و بذر آسام برگ تیره با اندازه ۵/۹ میلی متر و بذر آسام برگ روشن با اندازه ۱۱-۵/۱۲ در رده بذر های خوب و مرغوب هستند.
معایب کاشت بذر چای
نهال هایی با کاشت بذر به وجود آمده و رشد کرده اند هیچ گاه نمیتوانند اصالت خود را حفظ کنند ؛ویژگی های هر بوته با بوته دیگر فرق می‌کند . در بعضی مواقع بهره دهی محصول بخشی از باغ چای ،می‌تواند تقریبا ۱۰ برابر بیشتر از بخش های دیگر باغ چای باشد.در کشور ایران به کیفیت بذر توجهی نمی‌شود .
خوابانیدن شاخه چای
در خوابانیدن شاخه ،بدون اینکه شاخه از پایه بوته مادر جدا شود؛قسمتی از پوست شاخه را بر میدارند و همین قسمت را در خاک قرار می‌دهند و با گذشت زمان در جایی که پوست آن برداشته شد ریشه هایی نا به جا تولید میشود، بعد از اینکه شاخه ها به رشد کافی رسیدند آنها را از بوته اصلی یا همان بوته مادر جدا می‌کنند و در محل دلخواه می کارند.
کود های مورد نیاز برای گیاه چای
کود به موادی گفته می شود که برای حاصلخیزی خاک،به زمین های کشاورزی داده میشود.
در باغات و مزارع چای مقدار زیادی از مواد مغذی خاک به علت هرس ،برگ چینی،آبشویی و فرسایش کم میشود.که البته استفاده از کود های کشاورزی این کمبود مواد مغذی در خاک را جبران می‌کند.
کود های کشاورزی به شکل کود سبز،کود دامی، فضولات شهری و شیمیایی وجود دارند.
برای رشد بهتر و سالم تر و هم چنین تقویت گیاه،می بایست مقادیر کمی از کود های فسفات،نیتروژن،منیزیم ،پتاس و اوره را به طور منظم به گیاه داده شود.استفاده نکردن از کود های کشاورزی موجب می شود تا حاصلخیزی خاک و کیفیت محصول کاهش پیدا کند.
انواع برگ چای در دنیا
چای زراعی چین
چای زراعی دارای برگ های ریز و قائم به طول ۱/۵ تا۱۰ سانتی متر و عرض ۱ تا ۲/۵ است.حجم بوته های چینی متوسط،با ساقه های فراوان و منشعب از یک نقطه می باشد.نمای این چای واکسی یا چرمی و به رنگ سبز روشن است.از این گیاه به دلیل دارا بودن برگ های سبز رنگ چای سیاه،چای اولانگ و چای سبز تولید میشود.
بوته های این گیاه می‌توانند تا دمای ۱۵- درجه سانتی گراد مقاومت کنند.کمیت محصول بوته های چینی کم بوده اما کیفیت آنها خوب و مطلوب است.نوشیدنی چای،تهیه شده از این نوع بوته ها کم رنگ تر از بقیه گونه ها بوده و طعم و عطر بهتری را دارا می‌باشد.در کشور های ایران،چین،ترکیه،ژاپن و گرجستان این نوع چای کشت میشود.
چای زراعی آسامی
بوته های چای آسامی با برگ هایی بزرگ ،رگ برگ های مشخص و به رنگ سبز تیره و روشن و به طول ۸ تا ۲۰ سانتی متر و عرض ۳/۵ تا ۷/۵ سانتی متر دارای بوته هایی با حجم زیاد و یک تنه می باشد.
برگ سبز حاصل از بوته های آسامی برای تولید چای سیاه نسبت به سایر انواع چای مناسب تر است چرا که کافئین و تانن موجود در این نوع چای بیشتر از گروه چینی است.بوته های چای آسامی می توانند تا ۴- سرمای هوا مقاومت کنند.نوشیدنی چای به دست آمده از این نوع پر رنگ تر از نوع چینی است.شمال شرق آفریقا و هند و همچنین مناطق گرمسیری برای کشت این گونه از چای مناسب هستند.
چای زراعی کامبوجی یا فرم جنوبی
برگ هایی به رنگ سبز روشن و کم و بیش قائم دارد؛بیشتر ویژگی های این گونه از چای مثل کمیت و کیفیت محصول و مقاومت در برابر تغییرات آب و هوایی با دو نوع دیگر گفته شده مشابه است و اغلب در چین و برمه یافت میشود.
احداث باغ چای
خاک زمینی که میخواهیم در آن چای بکاریم باید از مطلوبیت و حاصلخیزی برخوردار باشد.
خاک مناسب
-خاک باید دارای اسید مناسب بوده و آهکی نباشد.
-بخاطر فرو رفتن ریشه های چای تا عمق یک متر در خاک ،زمینی که در آن چای را می کاریم نباید با تلافی باشد.
-ریشه دوانی در خاک های نفوذ ناپذیر و دارای عمق سخت میسر نمی باشد؛و برای چایکاری مناسب نیست.
مکانیزه کردن باغ های چای
مکانیزه کردن باغ های چای کاری مهم و ضروری است.مکانیزاسیون به معنای این است که فعالیت های کشاورزی به صورت مکانیکی انجام گیرد.از اهداف مکانیزه کردن باغ های چای میتوان به افزایش تولید ،کاهش سختی کار کشاورزان و هزینه ،ایجاد جذابیت بیشتر در کار کشاورزی ،افزایش کیفیت و بهره بری ،صرفه جویی در زمان ،به موقع انجام گرفتن عملیات کشاورزی اشاره کرد .
برای اینکه بتوان از روش مکانیزه کردن یا همان اداره کردن با وسایل ماشینی در باغ یا مزارع کشاورزی بهره برد ؛ لازم است کاشت بوته های چای در باغ ها و مزارع به صورت ردیفی بوده و بین بوته ها فضای خالی نباشد.باز دهی بیشتر محصول از دیگر عوامل موفقیت استفاده از ماشین آلات در در سطوح پوسته و یکنواخت می باشد.
انتقال مواد غذایی از ریشه به جوانه های انتهایی زمانی به آسانی صورت میگیرد که بوته چای دارای اسکلت بندی قوی بوده،ارتفاع آن بیش از ۶۰ سانتی متر باشد و همچنین در طول شاخه هایش،پیچ خوردگی و گره ای نداشته باشد؛ این کار موجب میشود تا تعداد دفعات برگ چینی افزایش یافته و در نهایت موجب افزایش محصول میشود.
مزیت های مکانیزاسیون
-یک ماشین برداشت برگ چای دو نفره می‌تواند ۸۰۰ کیلو برگ برداشت کند،ماشین یک نفره برگ چای می‌تواند حدود ۲۵۰ کیلو چای برداشت کند در صورتی که یک کارگر برگ چین با دست در ۸ ساعت می‌تواند حدود ۴۰ کیلوگرم برداشت کند.
-یک دستگاه تیلر مجهز به کولتیواتور در مدت ۸ ساعت می‌تواند زمینی به مساحت ۳۵۰۰ متر مربع را بلوزد.در حالی که یک کارگر در ۸ ساعت کار مفید خود می‌تواند تنها ۴۰۰ متر مربع از زمین را بلو بزند.
-برای شخم زدن زمینی ،به مساحت ۲ هکتار در ۸ ساعت به حدود ۳۵ نفر کارگر نیاز است تا زمین شخم زده شود در صورتی که استفاده و بهره گیری از ماشین آلات مثل تراکتور موجب میشود که عمل شخم زدن در این مساحت ۲ ساعت طول بکشد.
در ایران حدود ۵٪ از باغ های چای مکانیزه هستند.
برداشت چای
برگ چای سالانه در سه نوبت بهاره،تابستانه و پاییزه چیده میشود؛که چین بهاره از اول اردیبهشت ،چین تابستانه از نیمه دوم خرداد ماه و چین پاییزه،مرحله پایانی یا آخر چای، از شهریور تا اخر ماه مهر صورت میگیرد.
بین این برداشت ها،چین بهاره بالاترین نوع کیفیت را دارا می باشد.
چایکاران بسته به شرایط مزارع خود،به روش سنتی یا مکانیزه برگ های چای را میچینند.بعد درجه بندی کیفیت چای توسط کارشناسان اداره چای،محصول را برای فرآوری به کارخانه ها تحویل می‌دهند.بعد از رسیدن برگ چای ،با گذشت هر روز کیفیت برگ چای کاهش پیدا می‌کند.وزن چای تحویل داده شده به کارخانه اندازه گیری میشود و در کشور ما ایران،تعداد ۱۸۲ کارخانه چای وجود دارد.
طرز تهیه چای در کارخانه ها
-تولید چای در کارخانه ها به دو روش صورت میگیرد:
*روش ارتدکس یا رسمی
*روش C.T.C یا غیررسمی
پلاس کردن برگ چای
در مرحله پلاس که اولین مرحله تولید چای در کارخانه است،برگ های چای را در محفظه های بزرگ و رو بازی که تراف نامیده می‌شوند میریزند تا آب برگ کاهش پیدا کند و برگ ها پلاسیده شوند تا در مرحله مالش برگ ها نرم بوده و کمتر خرد شوند. مدت زمان مرحله پلاس بین ۱۲ تا ۲۴ ساعت بوده که در این مدت ،برگ ها تحت باد های گرم و سرد قرار میگیرد .از جمله تغییرات شیمیایی که در این مرحله برگ ها دچارش‌میشوند میتوان به کاهش مقدار تانن،کافئین،کلروفیل و تبدیل این نشاسته به قند اشاره کرد .
مالش برگ پلاسیده شده
در این مرحله از تولید چای برگ های پلاسیده شده وارد دستگاه های مالش می‌شوند تا سلول های چای تخریب شود و با این عمل موجب خارج شدن عصاره چای بشود.مالش تاثیر زیادی در طعم ،عطر و کیفیت چای دارد.
تخمیر برگ چای مالش داده شده
در این مرحله برگ سبز چای تبدیل به چای سیاه میشود ؛برای انجام این مرحله برگ های مالش داده شده را حدود ۲ تا ۳ ساعت در معرض هوا قرار می‌دهند .افزایش زمان تخمیر موجب افزایش رنگ چای میشود اما عطر و طعم و کیفیت چای را کاهش می‌دهد.
خشک کردن برگ چای
چای را در دستگاه های خشک کن به مدت ۲۵ تا ۳۰ دقیقه قرار می‌دهند تا چای خشک شود و با حرارت دیدن رطوبت آن کم شود؛در این مرحله کیفیت و ویژگی های چای تثبیت میشود .
بعد از این مراحل ،چای برای جداسازی و درجه بندی کیفیت وارد مرحله دیگری میشود .و به دسته‌های ممتاز، قلم، شکسته و باروتی و خاک تقسیم و روانه بازار می‌گردند.اگر دوست دارید تا درست کردن چای به صورت دستی یاد بگیرید برروی چای محلی کلیک کنید.
